06/12/2013 08:40
(TNO) Sự vĩ đại của Nelson Mandela không dựa trên những năm tháng lao tù đằng đẵng mà ở cách ông để lại những niềm cay đắng phía sau cánh cửa nhà tù để đoàn kết một đất nước Nam Phi đầy chia rẽ bằng ngọn lửa hy vọng bất diệt.
 Cựu Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela qua đời ở tuổi 95 - Ảnh: Reuters |
>> Các nguyên thủ bày tỏ lòng thương tiếc ông Nelson Mandela
>> Ông Nelson Mandela từ trần ở tuổi 95
>> Hàng loạt sao Hollywood tiếc thương ông Nelson Mandela
Ngày 11.2.1990 có lẽ là một khoảnh khắc thay đổi vĩnh viễn trong lịch
sử Nam Phi hiện đại, ngày Nelson Mandela bước ra khỏi chốn ngục tù sau
27 năm trường. Từ đây, ông đã trở thành một biểu tượng của hòa bình, hòa
giải, khoan dung và chiến thắng áp bức.
Rời nhà ngục ở tuổi 71, chính phủ của người da trắng đã đánh cắp
những năm tháng đẹp đẽ nhất trong cuộc đời của Mandela. Tuy nhiên, sự
lạc quan và yêu đời vẫn tràn ngập trong tâm hồn và cuộc đời còn lại của
ông.
Chính ngọn lửa hy vọng cùng lòng trắc ẩn luôn rực cháy trong trái tim
đã biến Mandela trở thành một trong số ít ỏi những bậc trưởng thượng
đáng kính ở cuối thế kỷ 20 mà bất kỳ ai cũng cảm thấy cơ hội diện kiến
ông là niềm vinh hạnh của cuộc đời, dù họ có là chính khách lừng lẫy,
siêu sao màn bạc nức tiếng hay danh thủ thể thao trứ danh. Hết thảy đều
cảm thấy trở nên nhỏ bé trước chiếc bóng truyền cảm hứng vĩ đại của con
người luôn nở nụ cười từ hòa trên môi.
Uy tín, sự hài hước và nhân cách vượt lên trên những cách đối xử khắc
nghiệt dành cho ông cũng như câu chuyện cuộc đời ngoại hạng đã góp phần
tạo nên sức hút trên toàn thế giới dành cho Mandela.
Kể từ khi rời chức tổng thống vào năm 1999, Mandela đã trở thành một
đại sứ tối cao của Nam Phi, hoạt động chống đại dịch HIV/AIDS và giúp
Nam Phi giành quyền đăng cai World Cup 2010. Ông cũng tham gia vào các
tiến trình thương thuyết hòa bình ở CHDC Congo, Burundi và những nơi
khác trên thế giới.
Năm 2004, Mandela tuyên bố rút lui vào cuộc sống ẩn dật để dành nhiều thời gian hơn cho gia đình và bạn bè.
Vào ngày sinh nhật thứ 89, ông đã sáng lập nhóm “Những nguyên lão”,
bao gồm những chính khách lão thành hàng đầu thế giới, nhằm đưa ra những
lời khuyên để xử lý “một số vấn đề gai góc nhất của thế giới”.
Lần xuất hiện cuối cùng của Mandela trước công chúng là vào trận chung kết World Cup 2010 được tổ chức tại Nam Phi.
 Trẻ em Nam Phi hát bài Happy Birthday bên ngoài bệnh viện nơi Mandela được điều trị - Ảnh: Reuters |
Long walk to freedom - Chặng đường dài đến tự do là
tên cuốn hồi ký nổi tiếng của Nelson Mandela, từng được chuyển thể
thành phim. Đó là cuốn hồi ký sống động về cuộc đấu tranh của một con
người và của cả một quốc gia, một câu chuyện về sự trưởng thành và học
hỏi, được kể lại với một niềm tin chói sáng về sự bất khả chiến bại của
niềm hy vọng và phẩm giá con người.
Nelson Mandela, có tên khai sinh là Rolihlahla Mandela, sinh ra tại
vùng Transkei thuộc Nam Phi vào ngày 18.7.1918. Cha ông là một cố vấn uy
tín của hoàng gia Thembu và qua đời khi ông lên 9. Một thầy giáo của
Mandela đã đặt cho ông cái tên Nelson.
Mandela theo học tại đại học Fort Hare và đại học Witwatersrand. Sau
khi tốt nghiệp luật sư vào năm 1942, ông tham gia và Đại hội Dân tộc
châu Phi (ANC), một phong trào nỗ lực mang lại thay đổi chính trị ở Nam
Phi. Ông cưới người vợ đầu Evelyn Mase vào năm 1944. Họ ly hôn vào năm
1958 sau khi có với nhau bốn người con.
Vào năm 1948, đảng Quốc gia của người da trắng lên cầm quyền và bắt
đầu thực thi chính sách phân biệt chủng tộc apartheid. ANC đã tổ chức
phản kháng bất bạo động chống lại các luật lệ hà khắc của apartheid.
Vào năm 1952, Mandela trở thành một trong các phó chủ tịch của ANC.
Vào cuối thập niên 1950, trước những sự phân biệt đối xử ngày càng gia
tăng, Mandela cùng người bạn Oliver Tambo và những người khác bắt đầu
dẫn dắt ANC đi theo con đường cực đoan hơn. Năm 1956, ông bị đưa ra tòa
vì tội phản quốc song được tha bổng sau phiên tòa kéo dài năm năm.
Năm 1958, ông cưới người vợ thứ hai Winnie Madikizela, người sau này
đóng vai trò tích cực trong cuộc vận động trả tự do cho chồng mình. Sau
khi ly hôn bà Winnie vào năm 1996, Mandela kết hôn lần thứ ba với bà
Graca Machel, quả phụ của cố Tổng thống Mozambique Samora Machel, vào
dịp sinh nhật lần thứ 80.
Vào tháng 3.1960, 69 người biểu tình chống apartheid đã bị cảnh sát
giết hại trong cuộc thảm sát ở thị trấn Sharpeville. Chính quyền tuyên
bố tình trạng khẩn cấp và đặt ANC ra ngoài vòng pháp luật.
Đáp lại, tổ chức này từ bỏ chính sách phi bạo lực và Mandela đã giúp
tổ chức cánh quân sự Umkhonto we Sizwe (Ngọn giáo của quốc gia) cho ANC.
Ông được bổ nhiệm làm tổng chỉ huy nhóm này và đi ra nước ngoài để huấn
luyện quân sự và vận động hỗ trợ. Khi trở về, Mandela bị bắt và tuyên
án năm năm tù giam.
Năm 1964, Mandela và những lãnh đạo khác của ANC bị kết tội phá hoại
và âm mưu lật đổ chính phủ bằng bạo lực. Mandela đã sử dụng tòa án để
chuyển tải niềm tin vào dân chủ, tự do và bình đẳng.
“Tôi đã ấp ủ lý tưởng về một xã hội dân chủ và tự do trong đó tất cả
mọi người sống hòa thuận với những cơ hội bình đẳng. Đó là một lý tưởng
tôi hy vọng có thể sống và đấu tranh vì nó. Song nếu cần thiết, đó cũng
là một lý tưởng mà tôi sẵn sàng chết vì nó”, Mandela phát biểu trước
tòa.
Với bản án chung thân, Mandela bị giam giữ tại nhà tù trên đảo
Robben, ngoài khơi thành phố Cape Town và sau đó được chuyển đến nhà tù
Pollsmoor trong đất liền. Trong những năm tháng tù ngục, ông đã trở
thành biểu tượng quốc tế về phong trào phản kháng apartheid.
Năm 1990, trước những áp lực trong nước và quốc tế, chính quyền Nam
Phi đã phóng thích Mandela, đồng thời rút bỏ lệnh cấm hoạt động với ANC (còn tiếp).
Sơn Duân
Người tù thế kỷ Nelson Mandela - Niềm hy vọng bất diệt (Kỳ 2)
06/12/2013 14:00(TNO) Sự vĩ đại của Nelson Mandela không dựa trên những năm tháng lao tù đằng đẵng mà ở cách ông để lại những niềm cay đắng phía sau cánh cửa nhà tù để đoàn kết một đất nước Nam Phi đầy chia rẽ bằng ngọn lửa hy vọng bất diệt.
>> Người tù thế kỷ Nelson Mandela - Niềm hy vọng bất diệt
 Cựu Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela qua đời ở tuổi 95 - Ảnh: Reuters |
Biểu tượng hòa giải
Trong cuốn Chặng đường dài đến tự do, Mandela đã viết về
ngày ông rời khỏi tù: “Khi bước ra khỏi khung cửa dẫn đến cánh cổng sẽ
đưa tôi đến với tự do, tôi biết nếu tôi không để lại sự chua xót và căm
thù ở lại phía sau, tôi vẫn còn ở trong ngục tù”.
Vào năm 1991, Mandela được bầu làm chủ tịch ANC. Từ đây ông đã dấn
thân vào những cuộc thương thuyết đầy sóng gió và đóng vai trò lãnh đạo
trong việc dẫn dắt đất nước chia rẽ đi từ thời kỳ apartheid đến một nền
dân chủ đa sắc tộc. Như là kết quả của những hy sinh và nỗ lực kiến tạo
hòa bình không mệt mỏi, Mandela đã được nhiều người trên toàn thế giới
công nhận là biểu tượng của sự hòa giải.
“Có một bài học tôi rút ra được khi thương thuyết là cho đến khi tôi
thay đổi chính mình, tôi không thể thay đổi người khác”, Mandela viết.
Đôi lúc, những cuộc thương thuyết tưởng chừng như đã đổ vỡ, với đỉnh
điểm là vụ ám sát lãnh đạo đảng Cộng sản Nam Phi và là thủ lĩnh nhóm
Umkhonto we Sizwe, Chris Hani vào tháng 4.1993. Hơn 70 người đã thiệt
mạng trong các vụ bạo lực bùng phát sau vụ ám sát.
Sau vụ bắt giữ thủ phạm người gốc Ba Lan Janusz Walus nhờ công chỉ
điểm của một người phụ nữ da trắng, Mandela đã có bài phát biểu trên
toàn quốc kêu gọi hòa bình, đoàn kết và từ bỏ bạo lực: “Hôm nay, tôi
đang nói với từng người Nam Phi, đen cũng như trắng, từ tận sâu thẳm tâm
khảm. Một người đàn ông da trắng đầy định kiến và căm hờn đã đến đất
nước chúng ta và thực hiện một hành động quá đỗi sai trái khiến cả quốc
gia chông chênh bên bờ vực thảm họa”.
Tuy nhiên, Mandela đã kêu gọi: “Vụ giết người máu lạnh nhắm vào Chris
Hani đã làm rung chuyển toàn thể đất nước và thế giới… Những gì xảy ra
là một thảm kịch quốc gia làm lay động hàng triệu người, vượt qua sự
chia rẽ chính trị và màu da… Giờ đây là lúc mọi người Nam Phi đoàn kết
chống lại những kẻ, dù đến từ phương nào, muốn hủy hoại những gì mà
Chris Hani đã cống hiến cả cuộc đời - tự do cho tất cả chúng ta”.
Với những nỗ lực bền bỉ của Mandela và cả người sẽ cùng ông nhận giải
Nobel Hòa bình vào năm 1993 - Tổng thống FW de Klerk, chưa đầy hai
tháng sau vụ ám sát ông Hani, cuộc thương thuyết giữa ANC và chính phủ
của người da trắng đã đi đến một thỏa thuận định ra ngày diễn ra cuộc
tổng tuyển cử đa sắc tộc đầu tiên trong lịch sử Nam Phi và đánh dấu hồi
kết cho chủ nghĩa apartheid vào ngày 27.4.1994.
 Bà Thatcher, thủ tướng Anh, tiếp đón lãnh đạo đảng Đại hội Dân tộc Phi, ông Nelson Mandela tại Phủ thủ tướng ở London hồi tháng 7.1994 - Ảnh: Reuters |
Đó cũng là thời điểm Mandela trở thành tổng thống được bầu cử dân chủ
đầu tiên trong lịch sử Đất nước Cầu vồng, với câu kết nổi tiếng bằng
ngôn ngữ của những người Nam Phi da trắng trong bài diễn văn nhậm chức:
“Quá khứ là quá khứ”.
Tuy nhiên, đó vẫn chưa là hồi kết cho chặng đường dài đến tự do của Mandela và đất nước Nam Phi.
Trận cầu hóa giải hận thù
Là lãnh đạo trong thời kỳ quá độ từ apartheid sang nền dân chủ đa sắc
tộc, Mandela xem ưu tiên hàng đầu của ông là hòa giải quốc gia. Những
biến động và chia rẽ vẫn ám ảnh đất nước Nam Phi trong buổi bình minh
của nền dân chủ đa sắc tộc và chỉ có những hành động dũng cảm và quyết
liệt của Madiba, tên gọi trìu mến của người dân Nam Phi dành cho
Mandela, mới có thể đặt dấu chấm hết cho những nghi kỵ hằn sâu giữa
những con người trong cùng một đất nước.
Và khoảnh khắc biến Mandela trở thành một người khổng lồ đồng thời
đánh dấu sự khuất phục cuối cùng của những người Nam Phi da trắng cựu
thù đến vào ngày 24.6.1995, ngày diễn ra trận chung kết giải vô địch
bóng bầu dục thế giới giữa Nam Phi và New Zealand.
Vào thời ấy, bóng bầu dục vẫn được người da đen Nam Phi là môn thể
thao của những người da trắng. Lúc bấy giờ chỉ có duy nhất một người da
đen trong đội tuyển quốc gia bị căm ghét Springboks, từng một thời là
một trong những pháo đài của chủ nghĩa apartheid.
Cả sân vận động Ellis Park ở thành phố Johannesburg với phần lớn khán
giả là người da trắng đã nín lặng trước khi vỡ òa khi chứng kiến
Mandela khoác trên người chiếc áo màu xanh cam của Springboks bước ra
bắt tay các cầu thủ trong đội tuyển Nam Phi.
Cùng với quốc kỳ và bản quốc ca cũ, chiếc áo đấu của Springboks là
một trong những biểu tượng của apartheid song Mandela đã không ngần ngại
khoác nó lên mình, bất chấp những nghi ngại. Đó là một trong những
khoảnh khắc mang tính biểu tượng nhất của thể thao và cũng là khi thể
thao nhường chỗ cho một điều gì đó lớn lao hơn.
Mandela đã xuất hiện một lần nữa sau khi Nam Phi giành chiến thắng
trong trận chung kết. Theo tường thuật của tác giả John Carlin trong
cuốn sách có tựa đề Play with enemy: Nelson Mandela and the game that saved a nation (tạm dịch: Chơi với kẻ thù: Nelson Mandela và trận đấu cứu rỗi một quốc gia),
khi chuẩn bị trao cúp cho đội trưởng người da trắng Francois Pienaar,
Mandela đã nói: “Francois, cám ơn các cậu vì những gì các cậu đã làm cho
đất nước”.
Với sự xúc động sâu sắc, Pienaar đã trả lời: “Không, thưa ngài tổng thống. Cám ơn ngài vì những gì ngài đã làm”.
Đó ắt hẳn cũng là những gì mà người dân Nam Phi thầm nhủ trong ngày
mà vị cha già đáng kính rời bỏ họ. Nelson Mandela đã ra đi song nguồn
cảm hứng và niềm hy vọng mà ông để lại chắn chắn sẽ không bao giờ chết.
Sơn Duân
No comments:
Post a Comment