Nông dân… chán ruộng

Người lao động

Nông dân… chán ruộng (*)

 

Nông dân xã Tiên Phong, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam thẫn thờ bên đồng ruộng bỏ hoang Ảnh: Thúy Phương

Đói khổ chực chờ

Thứ Bảy, 07/09/2013 22:32

Vừa lẩm bẩm câu ca dao Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang/ Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu, một lão nông vừa đưa tay chỉ cánh đồng vắng hoe người, chỉ có vài đàn bò đang thong dong gặm cỏ rồi cám cảnh: “Với nhiều nông dân, bây giờ tấc ruộng là… tấc nợ”

 

Đến nhiều vùng quê ở miền Trung và miền Bắc, chúng tôi chứng kiến một bức tranh ảm đạm chung: Trong khi trên đồng ruộng trống hoang, vắng bóng người canh tác thì ở nhiều gia đình cũng hết sức quạnh quẽ do các lao động chính đã bỏ quê lên phố tìm công việc khác mưu sinh.

Nhà không, đồng trống

Gần một năm nay, anh Hồ Viết Xuyên - ngụ xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An - đã từ bỏ công việc đồng áng để lên TP Vinh phụ hồ. “Không chỉ riêng tôi đâu, nhiều người khác cũng bỏ ruộng tỏa đi tứ tán làm thuê, làm mướn. Phụ hồ tuy vất vả nhưng mỗi ngày tôi cũng kiếm được 180.000 đồng, tính ra gấp mấy lần ở nhà làm ruộng” - anh so sánh.

Nhiều cánh đồng bỏ hoang ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam vắng bóng nông dân Ảnh: THÚY PHƯƠNG

Anh Xuyên cho rằng nông dân không ai muốn bỏ ruộng nhưng dù có đầu tắt mặt tối đến đâu thì làm lúa vẫn không thể giúp duy trì cuộc sống nên buộc họ phải tìm công việc khác. “Giống, vật tư, phân bón... liên tục tăng, trong khi giá lúa quanh quẩn chỉ 5.000-6.000 đồng/kg. Lúa thu hoạch bán ra không đủ bù chi phí, cứ kiểu này, nông dân còn bám ruộng thì đói khổ vẫn cứ chực chờ” - anh buồn bã.

Cũng như nhiều vùng quê khác, các thôn xóm ở Nghệ An và Hà Tĩnh hầu như vắng bóng đàn ông và cả những phụ nữ khỏe mạnh. Họ đến TP Hà Tĩnh, Vinh làm thuê hoặc vào miền Nam làm công nhân ở các KCN, ai chạy được tiền thì lo đi xuất khẩu lao động. 

“Gia đình tôi 5 người thì ông xã đã ra Hà Nội làm “thợ đụng”, 2 con lớn vào Bình Dương làm công nhân may, chỉ còn tôi và thằng út ở nhà. Ở xã này hầu như gia đình nào cũng có người bỏ ruộng đồng đi làm ăn xa” - chị Ngô Thị Lan - ngụ xã Xuân Giang, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh - cho biết.

Tại Thanh Hóa, nơi có trên 1.000 hộ nông dân bỏ ruộng để đi làm nghề khác, tình trạng “nhà không, đồng trống” cũng dễ dàng bắt gặp ở nhiều nơi. Chị Lê Hồng Phương - ngụ xã Tiến Lộc, huyện Hậu Lộc - phân trần: “Nhà tôi có gần 5 sào ruộng, vài mùa gần đây chỉ làm 1 sào để lấy gạo ăn, còn lại bỏ hoang. Chồng tôi đã vào TP HCM làm công nhân nửa năm nay rồi, sắp tới, tôi cũng đi theo chứ làm ruộng bao năm nay có khi nào khỏi cảnh túng thiếu đâu…”.

Còn đâu tấc đất, tấc vàng...

Ông Nguyễn Hữu Dương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tỉnh Hải Dương, cho biết chỉ tính riêng vụ mùa 2012, toàn tỉnh có khoảng 250 ha đất ruộng bị bỏ hoang. “Đất canh tác manh mún, thiếu lao động, chi phí sản xuất quá cao nên nông dân không có lãi. Trong khi đó, người dân phải chịu quá nhiều khoản đóng góp” - ông giải thích.

Vừa lẩm bẩm câu ca dao Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang/ Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu, ông Trần Văn Tư - ngụ xã Tiên Phong, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam - vừa đưa tay chỉ cánh đồng vắng hoe người, chỉ có vài đàn bò đang thong dong gặm cỏ rồi cám cảnh: “Với nhiều nông dân, bây giờ tấc ruộng là… tấc nợ”.

Theo ông Đinh Thương, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Tiên Phước, toàn huyện có 2.450 ha đất trồng lúa nhưng vụ hè thu 2013 có đến 400-500 ha bỏ hoang, tập trung chủ yếu ở xã Tiên Phong. “Tính ra mỗi sào lúa, nông dân lãi 100.000 đồng là cùng, thua cả một ngày làm công nhân. Vì vậy, người dân không còn trông đợi gì ở ruộng đồng. Nhiều người giờ vẫn giữ đất nhưng sản xuất cầm chừng, chủ yếu để khỏi mua gạo và có rơm cho trâu bò ăn” - ông lo ngại.

Tại tỉnh Nghệ An, nơi có đến hàng ngàn hecta đất ruộng bỏ hoang, nhiều nông dân quan niệm thà không canh tác chứ không chịu đầu tư kiểu “hên xui”, chỉ nắm chắc lỗ hoặc hòa vốn. Ông Từ Trọng Kim, Trưởng Phòng Trồng trọt - Sở NN-PTNT tỉnh Nghệ An, giải thích: “Nhiều người bỏ ruộng hoang nhưng không trả vì đất nông nghiệp không phải đóng thuế. Nông dân chán ruộng cũng dễ hiểu và là điều tất yếu vì bao lâu nay làm lúa vẫn không thoát khỏi đói khổ”.

Ông Trần Trung Thành, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Hà Tĩnh, cho rằng nhiều nông dân bỏ ruộng để tìm công việc khác dẫu bấp bênh nhưng họ vẫn chấp nhận vì thu nhập cao hơn hẳn. “Có bấp bênh đến đâu thì cũng chẳng bằng làm lúa! Tuy nhiên, đây là thực tế đáng báo động. Hiện nay, bên cạnh việc tuyên truyền, khuyến cáo không nên bỏ ruộng, chúng tôi đang tìm kiếm những mô hình sản xuất hiệu quả để đưa vào áp dụng nhằm nâng cao đời sống của bà con” - ông cho biết. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 7-9

Loay hoay tìm lối thoát Chuyện nông dân bỏ ruộng không phải mới xảy ra nhưng điều đáng nói là tình trạng này ngày càng trầm trọng, bất chấp nhiều nỗ lực tìm lối ra từ các địa phương cũng như bộ, ngành liên quan. Đã có nhiều ý kiến đặt vấn đề rằng liệu chúng ta có nên giữ 3,8 triệu ha đất trồng lúa theo nghị quyết của Quốc hội hay cần chuyển đổi sang các loại cây có giá trị cao hơn. Đã có nhiều mô hình thí điểm, chương trình, phương án, kế hoạch... được áp dụng nhưng thực tế là nông dân vẫn chưa sống được với ruộng đồng. Ngày 10-6-2013, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 899 phê duyệt đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững” với 3 mục tiêu làm ấm lòng nông dân. Thế nhưng, để đề án này đi vào thực tế và những mục tiêu tốt đẹp của nó đạt được, đòi hỏi nhiều thời gian với bao quyết tâm thực hiện... Mới đây, trong chương trình Dân hỏi - Bộ trưởng trả lời trên VTV1, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cho rằng để ngăn chặn thực trạng nông dân bỏ ruộng, biện pháp chính là phải tạo điều kiện cho bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng. “Chúng ta tiếp tục chủ trương duy trì quỹ đất lúa vì lợi ích trước mắt và lâu dài nhưng trên đất lúa, bà con có thể chuyển sang cây trồng khác có hiệu quả kinh tế cao hơn, như cây ngô (bắp). Đã đến lúc chúng ta phải chuyển từ nền nông nghiệp tập trung cho sản lượng sang một nền nông nghiệp tập trung nâng cao chất lượng, đặc biệt là giá trị gia tăng, để làm tăng thu nhập cho nông dân. Điều đó thể hiện rất rõ trong đề án mà Thủ tướng đã phê duyệt” - ông nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN