Escaping Boko Haram: How three Nigeria girls found safety - Cuộc chạy trốn khỏi Boko Haram

BBC

27 October 2014 Last updated at 01:00

Escaping Boko Haram: How three Nigeria girls found safety

For six months the world has waited for news of the fate of more than 200 girls abducted by Nigerian militant group Boko Haram. As the Nigerian government insists a deal to release the "Chibok girls" is being negotiated, three girls who escaped their captors have told their story to BBC Hausa.

Lami, Maria and Hajara were at school in Chibok, north-eastern Nigeria, when they were kidnapped in April. Best friends Lami and Maria escaped by jumping from the back of a truck. Hajara was taken to a camp but later fled with another girl. 

To protect the girls' identity we have portrayed their story as an animation, and provided an edited transcript of their account below. 

The girls' names have been changed for their protection.

Animation by Luis Ruibal.

The BBC's 100 Women season runs online, on BBC World News TV and on BBC World Service radio from 27-29 October.

Lami: It was Monday night. We had exams the following day. Then we started to hear shootings in the town. So we went out. We phoned our parents to tell them what was happening in the town. They told us to run away when we got the chance. We told them that the town was already surrounded so there was no way we could run.

Maria: Lami woke me up saying: "Maria didn't you hear what's happening? Haven't you heard sounds of shooting from the town?"

I said we should climb the wall and run away. She said: "No. No-one has run away. We should gather in one place and wait to see what's going to happen."

Other girls said nothing would happen to us. "We're girls. They don't do anything to girls. We should wait and see what God would do."

Lami: We were at the school when suddenly three Boko Haram members entered.

They said: "If any of you attempt to leave we'll kill all of you." When we went out they were everywhere. They gathered us where we have our school assembly. As we were there they kept burning the school. They burnt everything.

Hajara: They asked us to get out of the gate, saying that when we were out they would let us go back to our homes. They said whoever did not have a headscarf or shoes should go and get them. They then asked us to climb on to a lorry, on top of the food loaded in it. The lorry was so high that we couldn't easily climb on.

Maria: They said to us: "You're only coming to school for prostitution. Boko (Western education) is haram (forbidden) so what are you doing in school?"

We kept quiet. I think there could have been about 100 Boko Haram members - they were all over the school. They outnumbered us. They took us away in their vehicles. We were sitting on oil drums in the vehicle. Our vehicle was really overloaded. We were saying to one another that we should throw away our shoes and scarves so that if our parents came they would know the road we had taken.

Hajara: The vehicle became full before I could get on. There were about 100 of us walking. We stopped at one town and people brought us water. I saw one of those who brought us water changed his clothes and joined the Boko Haram men. They then put us in other vehicles.

They put the rest in the boots of cars. Some of the Boko Haram members were so small that if I were to grab their necks I could break them. Some couldn't even carry their guns properly.

Maria: We were wondering where we were being taken to. When we entered the vehicle, Lami said to me: "Shouldn't we jump out of the vehicle here so that we may possibly escape? There are no other vehicles close by."

Hajara: I thought, it's preferable to have these people shoot me as I run than have them humiliate me. They kept saying to us: "Make sure you put on your scarves. Make sure you put on your scarves. We'll shoot any girl we see without a scarf. And any girl who jumps out will die."

I was about to jump out when one girl held me back and said they'd shoot me if I did.

"What's the difference," I said. "Is it not to the same death we're going? They should shoot me here and let my corpse be collected."

I was crying and praying until we reached the camp.

Lami: There was a lot of dust on the road, they couldn't see us. When we jumped out, we started to run. We were running without shoes. We found other people. We started to run away from them thinking they were Boko Haram. But they too had run from the town.

Hajara: Boko Haram gathered us in a forest around noon. Some of the girls were tired and were lying down. But I couldn't lie down. The spirit of God was asking me to go. It was telling me: "Get up and go. Get up and go."

So I went. Another girl followed me. When we were going I saw some of them [Boko Haram members] performing ablutions. We stooped as if we were trying to pull out thorns from our shoes, as if we were just going to wee. We'd walk a little then bend down for a little while as if we were looking for something we'd lost.

After walking for a while they couldn't see us properly since it was forest. We then started to run. After we had run for a short distance, we heard them saying "catch those girls." We kept running. Whether they came after us not, we didn't know.

Hajara: We kept going and our shoes were ripped. We found a house, where a girl could speak Hausa. Her parents gave us a place to sleep. We reached the Chibok area in the morning. A man looking for a relative among the missing girls drove us on motorbike into town.

When I saw my elder and younger brothers, I fell to the ground crying. My mother and father were crying and all members of my family cried. Before I reached home it was as if there was a death in the house. Mats were spread. People were consoling my father and mother thinking that I had died.

Who are Boko Haram?

• Founded in 2002
• Initially focused on opposing Western education - Boko Haram means "Western education is forbidden" in the Hausa language
• Launched military operations in 2009 to create Islamic state
• Thousands killed, mostly in north-eastern Nigeria - also attacked police and UN headquarters in capital, Abuja
• Some three million people affected
• Declared terrorist group by US in 2013

Who are Boko Haram?
Profile: Boko Haram leader Abubakar Shekau
Will 'truce' with Boko Haram free Chibok girls?

Lami: The people we met said: "Your town is far away. You can't go there now. Come here and wait until morning when we'll take you into the town to get transport back home." We stayed there till morning when they asked us to get up so that we go to the town. We couldn't walk. Our feet were full of thorns.

They said: "Let's go find a vehicle to take you home."

Maria: The men who helped us took us to Chibok, and I cried. It was the second time that something like that had happened to me. My dad was a pastor; Boko Haram went to our house and killed him. They also shot my mum in the stomach; they gave her 2,000 Naira ($12) to have the bullet.

Lami: My parents warmed up water and cared for my feet. I was taken to the hospital and it was two weeks before I could stand up.

Maria: I continued to live with the thought that Boko Haram members were coming to get me. I couldn't sleep.

Hajara: I was having nightmares every day. There was even a day when I dreamed that they gathered all of us who fled in one place, and said to us: "You girls have defied us and fled. We're now going to burn you alive."

I haven't forgotten about the other girls who are still in the hands of those people. I keep praying for them.

Lami: God will never make us meet these people again. And for our sisters who are still in the forest, may God help them. And may the whole world cry out for these girls to get out so that we continue with our education in school again.

Maria: They should pray to God to forgive them their sins. I'd also ask them to bring back the girls they have kidnapped because their parents are in distress. Some of the parents of the girls have already died. It was the thought of their girls that killed them.

Hajara: God will do what he wills, but I don't want to look at them because of what they have done to my life. They think they've ruined me, but God willing, they haven't ruined me. I'll continue with my education.

Cuộc chạy trốn khỏi Boko Haram

• 27 tháng 10 2014

 

Suốt sáu tháng, cả thế giới chờ đợi tin tức và số phận của hơn 200 trẻ em gái bị nhóm dân quân Nigeria, Boko Haram, bắt cóc.

Trong khi chính phủ Nigeria nhất quyết là một thỏa thuận tìm cách giải thoát cho các "cô bé Chibok" đang được thương thuyết, thì ba cô gái đã trốn được và kể cho Ban tiếng Hausa của BBC câu chuyện của họ.

Lami, Maria và Hajara đang ở trường tại Chibok, mạn đông bắc Nigeria, khi các em bị bắt cóc hồi tháng Tư. Lami và Maria là bạn thân với nhau và đã trốn thoát bằng cách nhảy xuống từ thùng một chiếc xe tải.

Hajara bị đưa tới một trại nhưng sau đó đã bỏ trốn cùng một cô gái khác.

Để bảo vệ danh tính của các cô gái này, chúng tôi kể lại câu chuyện của các cô bằng hoạt hình và đây là câu chuyện của họ.

Tên của các cô cũng đã được thay đổi.

Hoạt hình do Luis Ruibal thực hiện.

Mùa 100 Phụ nữ của BBC được đăng trên trang BBC Online, và phát trên kênh BBC World News TV và BBC World Service Radio từ ngày 27-29 tháng Mười.

Lami: Đó là tối thứ Hai. Chúng tôi phải làm bài kiểm tra vào hôm sau. Thế rồi chúng tôi bắt đầu nghe thấy tiếng súng nổ trong thị trấn. Chúng tôi bèn đi ra ngoài và gọi điện cho bố mẹ kể cho bố mẹ nghe những gì đang xảy ra. Họ bảo chúng tôi hãy chạy đi nếu có cơ hội. Chúng tôi nói với bố mẹ là thị trấn đã bị bao vây vì thế chúng tôi không thể chạy đi đâu được.

Maria: Lami đánh thức tôi dậy và nói: Maria, cậu có biết đang diễn ra cái gì không? Cậu có nghe thấy tiếng súng từ thị trấn không?"

Tôi nói chúng mình nhảy qua tường và chạy đi. Cô ấy nói: "Không, chẳng ai chạy đi đâu cả. Chúng mình nên tụ tập vào một cỗ và đợi xem chuyện gì xảy ra."

Các cô gái khác nói sẽ chẳng có chuyện gì xảy ra với chúng tôi cả. "Chúng mình là con gái. Họ không làm gì với con gái đâu. Chúng ta nên đợi xem ông Trời sẽ làm gì."

Lami: Chúng tôi đang ở trong trường thì đột nhiên ba thành viên nhóm Boko Haram bước vào.

Họ nói: "Nếu một đứa nào tìm cách bỏ đi chúng tao sẽ giết tất cả bọn bay." Khi chúng tôi bước ra ngoài thì thấy họ đầy ở mọi nơi mọi chốn. Họ tập trung chúng tôi vào hội trường của trường. Khi chúng tôi vào đó, họ đốt trường. Họ đốt hết mọi thứ.

Hajara: Họ bảo chúng tôi đi ra bên ngoài công và nói với chúng tôi rằng khi ra tới ngoài đó họ sẽ để chúng tôi đi về nhà. Họ nói ai không có khăn trùm đầu hay giầy nên đi lấy khăn và giầy. Rồi họ bảo chúng tôi leo lên một chiếc xe tải, trèo lên trên lương thực đã được chất trên đó. Xe tải cao ngất nên chúng tôi trèo lên chẳng dễ dàng gì.

Maria: Họ nói với chúng tôi: "Chúng mày tới trường chỉ để làm điếm. Boko (giáo dục phương Tây) là haram (bị cấm) vì thế chúng mày làm gì ở trường?"

Chúng tôi lặng im. Tôi nghĩ có khoảng 100 thành viên Boko Haram - họ đầy trong trường. Họ nhiều hơn chúng tôi. Họ đưa chúng tôi đi bằng xe của họ. Chúng tôi ngồi trên các thùng dầu trên xe. Xe của chúng tôi thực sự quá tải. Chúng tôi bảo nhau là mình nên vứt giầy và khăn để nếu cha mẹ chúng tôi tới thì họ biết chúng tôi đi đường nào.

Hajara: Xe đầy chật trước khi tôi có thể trèo lên được Có khoảng 100 đứa bọn tôi đã đi bộ. Chúng tôi dừng ở một thị trấn và người dân mang nước ra cho chúng tôi. Tôi trông thấy một trong số những người mang nước ra cho chúng tôi đã thay quần áo và tham gia lực lượng Boko Haram. Sau đó họ đưa chúng tôi lên các xe khác.

Số còn lại họ nhét lên thùng xe. Một số thành viên Boko Haram qua nhỏ đến mức nếu tôi tóm cổ họ thì tôi có thể bẻ gãy cổ họ. Một số thậm chí còn không thể vác được khẩu súng cho đúng cách.

Maria: Chúng tôi tự hỏi không hiểu mình đang được đưa đi đâu. Khi chúng tôi bước lên xe, Lami nói với tôi: “Chúng mình có nên nhảy khỏi xe ở đây để có thể trốn thoát không? Chẳng có xe nào ở gần đó cả.”

Hajara: Tôi nghĩ thà rằng để những người này bắn tôi khi tôi chạy hơn là để họ làm nhục tôi. Họ cứ nói đi nói lại với chúng tôi: “Nhớ đội khăn trên đầu. Nhớ đảm bảo đội khăn trên đầu. Chúng tao sẽ bắn bất cứ đứa con gái nào mà chúng tao nhìn thấy không quàng khăn. Và đứa nào nhảy ra sẽ chết.”

Tôi sắp sửa nhảy khỏi xe thì một cô gái giữ tôi lại và nói họ sẽ bắn tôi nếu tôi nhảy xuống.

“Khác gì nhau cơ chứ,” tôi nói. “Đằng nào chúng ta chẳng chết? Họ sẽ bắn tôi ở đây và hãy để xác tôi được lượm nhặt.”

Tôi đã khóc và cầu nguyện cho tới khi chúng tôi tới được trại.

 

Lami: Đường rất bụi bặm, họ không nhìn thấy chúng tôi. Khi chúng tôi nhảy xuống, chúng tôi bắt đầu bỏ chạy. Chúng tôi chạy không mang giầy dép. Chúng tôi nhìn thấy cả những người khác nữa. Chúng tôi chạy tránh họ vì tưởng họ là Boko Haram. Nhưng họ cũng bỏ chạy khỏi thị trấn.

Hajara: Boko Haram tập trung chúng tôi trong một khu rừng vào hồi trưa. Một số cô gái mệt lả và đã phải nằm xuống. Nhưng tôi không thể nằm được. Tinh thần của Thượng đế bảo tôi hãy đi, như nói với tôi: “Hãy đứng dậy và đi đi. Đứng dậy và đi đi.”

Thế là tôi đi. Một cô gái khác đi theo tôi. Khi chúng tôi đang đi thì tôi nhìn thấy một vài bọn họ (thành viên Boko Haram). Chúng tôi cúi xuống thật thấp như là đang rút gai ra khỏi giầy, như thể đang đi tiểu. Chúng tôi đi bộ một chút rồi lại cúi người xuống một lúc như là đang tìm vật mình vừa đánh rơi.

Sau khi đi bộ một đoạn họ không thể nhìn thấy chúng tôi nữa vì đó là rừng. Thế là chúng tôi bắt đầu chạy. Sau khi chạy một đoạn ngắn chúng tôi nghe thấy họ nói “bắt mấy con bé kia”. Chúng tôi tiếp tục chạy. Liệu họ có đuổi theo chúng tôi không, chúng tôi cũng không biết nữa.

Hajara: Chúng tôi tiếp tục đi và giày của chúng tôi bị rách toạc. Chúng tôi thấy một ngôi nhà, trong đó có một cô gái nói tiếng Hausa. Bố mẹ cô cho chúng tôi được ngủ lại. Chúng tôi tới Chibok vào buổi sáng. Một người đàn ông đang đi tìm người thân trong số các cô gái bị mất tích đã đưa chúng tôi bằng xe máy vào thị trấn.

Khi tôi nhìn thấy anh em trai của mình tôi đã ngã lăn ra khóc. Cha mẹ tôi cũng khóc. Cả gia đình tôi khóc. Trước khi tôi trở về cả nhà tôi như có đám tang. Chiếu được rải ra, mọi người tới để an ủi bô mẹ tôi vì nghĩ rằng tôi đã chết.

Lami: Những người tôi gặp nói: “Thị trấn của cháu rất xa. Cháu không thể đi tới đó bây giờ. Hãy đến đây và đợi cho tới sáng rồi chúng tôi sẽ đưa cháu tới thị trấn tìm phương tiện đi lại đưa cháu về nhà.” Chúng tôi ở đây cho tới sáng và họ gọi chúng tôi dậy để chúng tôi có thể đi vào thị trấn. Chúng tôi không thể đi bộ được nữa. Chân chúng tôi đầy gai.

Họ nói: “Để đi tìm một chiếc xe đưa cháu về nhà.”

Maria: Những người đàn ông giúp đưa chúng tôi tới Chibok và tôi đã khóc. Đây là lần thứ hai một chuyện như vậy xảy ra với tôi. Cha tôi là mục sư. Boko Haram tới nhà tôi và giết cha tôi. Họ bắn mẹ tôi vào bụng. Họ đưa cho bà 1000 Naira (12 đôla) cho viên đạn đó.

Lami: Bố mẹ tôi đun nước nóng và chăm sóc chân cho tôi. Tôi được đưa tới bệnh viện và phải mất hai tuần tôi mới đứng dậy được.

Maria: Tôi tiếp tục sống với ý nghĩ rằng thành viên Boko Haram sẽ đến bắt tôi. Tôi không thể ngủ được.

Hajara: Hàng ngày tôi vẫn bị những cơn ác mộng. Thậm chí có ngày tôi mơ rằng họ tập trung tất cả chúng tôi những người đã bỏ chạy vào một chỗ, và nói: “Lũ chúng mày đã dám chống lại chúng tao và bỏ chạy. Chúng ta sẽ thiêu sống chúng mày.”

Tôi không quên được những cô gái vẫn còn bị họ bắt giữ. Tôi tiếp tục cầu nguyện cho họ.

Lami: Thượng đế sẽ không bao giờ bắt chúng tôi phải gặp lại những kẻ đó nữa. Và những bạn gái còn đang ở trong rừng, cầu Thượng đế phù hộ cho họ. Cầu mong cả thế giới hãy kêu gọi cứu những cô gái này được giải thoát để chúng tôi tiếp tục tới trường.

Maria: Họ nên cầu nguyện Thượng đế hãy tha tội cho họ. Tôi cũng yêu cầu họ hãy đưa các cô gái mà họ bắt cóc trở lại vì cha mẹ các bạn đang rất đau khổ. Một vài cha mẹ của các bạn ấy đã qua đời. Chính những nghĩ ngợi lo lắng cho các cô gái đó đã khiến cha mẹ các cô qua đời.

Hajara: Thượng đế sẽ làm điều mà ngài sẽ làm nhưng tôi không muốn nhìn thấy họ vì những gì họ đã làm đối với tôi. Họ tưởng rằng họ đã tàn phá cuộc đời tôi nhưng họ không làm được điều đó. Tôi sẽ tiếp tục đi học.