Kỳ tích nông nghiệp Israel: Nuôi cá trên sa mạc

Nông nghiệp Việt Nam

22/09/2014, 08:20 (GMT+7)

 

Dù ngành nông nghiệp chỉ sử dụng 3,7% số nhân lực quốc gia, Israel SX vẫn đảm bảo 95% nhu cầu lương thực, thực phẩm

Trang trại nuôi cá ở Israel

Nông nghiệp là một ngành phát triển cao ở Israel: nước này là nhà xuất khẩu các sản phẩm tươi sống quan trọng, quốc gia hàng đầu thế giới về công nghệ nông nghiệp dù điều kiện tự nhiên không thuận lợi cho SXNN.

Hơn một nửa diện tích Israel là sa mạc, khí hậu không thuận lợi, thiếu nguồn nước. Chỉ 20% diện tích đất của Israel là trồng trọt được tự nhiên (tức không cần phải cải tạo đất hay những tác động nhân tạo). Ngày nay, ngành nông nghiệp chiếm 2,5% GDP và 3,6% kim ngạch xuất khẩu.

Dù ngành nông nghiệp chỉ sử dụng 3,7% số nhân lực quốc gia, Israel SX đảm bảo 95% nhu cầu lương thực, thực phẩm, chỉ nhập ngũ cốc, hạt có dầu, thịt, cà phê, ca cao và đường. Loạt bài này sẽ giới thiệu vài nét về ngành nông nghiệp rất phát triển của Israel.

Vào thời điểm nguồn cá biển bị đe dọa khắp nơi trên thế giới, những người nuôi cá ở Israel đã và đang phát triển những công nghệ nuôi mới, tiên tiến, những phương pháp tạo giống cách mạng hóa cả ngành nuôi trồng thủy sản của nước này.

Lấy nước mặn từ lòng đất

Phải đối mặt với vấn đề khan hiếm nguồn nước trong vùng sinh thái sa mạc, chính phủ Israel đã quyết định tổ chức những kibbutzim (một dạng hợp tác xã trong nông nghiệp) nuôi trồng thủy sản và gần đây là “Dagim”, tức Hiệp hội Những người nuôi cá, để đẩy mạnh một ngành nuôi trồng thủy sản theo hướng đảm bảo sức khỏe, thân thiện với môi trường và mang lại lợi nhuận cao.

Ngày nay, nếu tìm hiểu một chút về ngành công nghiệp nuôi thủy sản đang phát triển mạnh của Israel, bạn dễ dàng nhận thấy ngành này có bề dày lịch sử và có tốc độ phát triển rất nhanh và mang tính ứng dụng cao. Kết quả là những phát minh mới, chất lượng thủy sản được cải thiện, gia tăng kim ngạch và có lẽ quan trọng nhất là đánh giá và xác lập bản đồ sử dụng nguồn nước của Israel, phân định rõ những vùng nước được sử dụng và những hồ chứa dự trữ.

Chuyên gia nuôi trồng thủy sản Yankele Peretz cho hay nhu cầu đối với một số loại cá nước ngọt của Israel, chủ yếu là cá chép, bắt đầu từ hàng chục năm trước. Vào cuối những năm 1930, những người Do Thái ở Đông Âu mang một số giống cá về Israel và bắt đầu thử nuôi trong ao. Năm 1939, những cái ao nuôi ở “hợp tác xã” (kibbutz) Nir David, Ma’ayan Affek và Bet HaArava, nơi sông Jordan chảy vào biển Chết, đã gặt hái những thành công đầu tiên. Người nuôi cá nhanh chóng học được cách nuôi và kiểm soát việc sinh sản của cá.

Sau khi Israel giành độc lập năm 1948, nhiều kibbutz bắt đầu nuôi cá theo hình thức trang trại.

“Những cuộc thăm dò địa chất, nguồn nước đã được tiến hành ngay sau ngày độc lập cho thấy vùng hoang mạc và bán hoang mạc Negev cũng như thung lũng Arava có rất nhiều muối và nước nóng chảy ngầm”, tác giả Shmuel Rothbard viết trong nghiên cứu gần đây có tựa đề “Nuôi cá rô phi ở vùng Negev”.

Nóng lòng mở rộng phạm vi sinh sống cho người dân xuống khu vực phía nam vốn bị người Thổ Nhĩ Kỳ và những chính phủ do Anh bổ nhiệm cho là không thể ở được trong thời kỳ trước đó, người Israel đã nỗ lực tìm các phương pháp lấy nước mặn từ lòng đất và bắt đầu xây dựng những hệ thống tái chế nước. Mục tiêu của họ là kết hợp nuôi thủy sản và trồng trọt, tối đa hóa hiệu quả sử dụng nước, cải tạo, vỡ hoang đất từ hoang mạc.

Ngày nay, nhờ vào những nỗ lực ban đầu ấy, “hơn 10 trang trại nuôi cá quy mô cực lớn đã được xây dựng ở nhiều vùng của Negev”, Rothbard viết. Nước từ lòng đất được dẫn vào nuôi cá rồi sau đó được dùng phục vụ tưới tiêu cho hoa màu.

Những hồ nuôi cá giờ đây có khắp Israel, nhiều giống cá mới được giới thiệu. Người Israel nuôi cá chép, rô phi, trắm cỏ, cá đối đầu dẹt (cá đối nục), cá vược, cá mè, cá hồi và một số loài cá cảnh.

Tuy nhiên, không phải ngành nuôi cá của Israel không gặp khó khăn. “Nhiều trang trại ở vùng hồ Galilee bị bỏ hoang khi giá nước tăng cao”, thư ký Hiệp hội Nuôi cá Israel Yossi Yaish nói. “Vùng Galilee có nguồn nước ngọt uống được và không thể dùng nguồn nước quý giá ấy đi nuôi cá”.

Thúc đẩy bảo vệ nguồn nước

Chính phủ không hỗ trợ ngành nuôi cá như đối với các ngành trồng trọt và chăn nuôi khác. Giá cá không được ấn định như trứng, gia cầm hay thịt. “Nhà nước trái lại tập trung hỗ trợ thông qua tập huấn, đào tạo, đầu tư nghiên cứu và bảo hiểm thiên tai”, Yaish nói.

Chìa khóa cho thành công của ngành nuôi trồng thủy sản Israel nằm ở việc biết được ở đâu có nguồn nước dồi dào, biết cách tối đa hóa lợi ích của từng giọt nước. Tiến bộ công nghệ quan trọng nhất của nước này trong việc nuôi thủy sản là hiện thực hóa ý muốn nuôi cá bằng nguồn nước dự trữ chiến lược hiếm hoi theo cách thông minh nhất.

“Vì thiếu nước”, Yaish giải thích, “nhiều hồ chứa được xây dựng để lấy nước vào mùa đông và cung cấp nước cho mùa mang vào mùa hè”. Những người nuôi cá đã lanh lẹ tận dụng những hồ chứa này cho việc của mình. Nguồn nước này rất phù hợp với sự sinh trưởng của cá và việc nuôi cá trên hồ nước đã tối đa hóa lợi nhuận, kết hợp được cả chăn nuôi và trồng trọt.

Ông Yaish cho rằng việc nuôi cá như vậy không gây hại cho môi trường và hệ sinh thái. “Bảo vệ môi trường là điều kiện cơ bản đổi với ngành nuôi cá”. Ngành nuôi thủy sản đã thúc đẩy việc ứng dụng các công nghệ xử lý nước khắp Israel cũng như khuyến khích việc bảo tồn nguồn nước.

Hơn nữa, việc chú ý chất lượng cá đã giúp Israel cải thiện chủng loại cá nước ngọt bản địa. “Israel là nước đầu tiên nuôi cá rô phi hoang dã từ sông Jordan. Loài này có khả năng kháng bệnh tốt và tốc độ sinh trưởng cao”, Yaish nói.

Hiện mỗi năm ngành nuôi cá ở Israel SX 20.000 tấn cá. Với giá cả hiện tại khoảng 3,5USD/kg, ngành nuôi cá có doanh thu 70 triệu USD/năm. Người nuôi cá nước này hy vọng sớm chiếm lĩnh thị trường châu Âu, đa dạng hóa sản phẩm, thậm chí là phát triển du lịch trang trai thủy sản.

Trong khi đó, Hiệp hội Những người nuôi cá Israel đã xây dựng mạng lưới hỗ trợ đối với tất cả những ai muốn tham gia nuôi thủy sản. Hiệp hội làm việc trực tiếp với Bộ Nông nghiệp để giúp đào tạo nghề, kết nối các trang trại và kibbutz.

 

Nguyễn Xuân Thủy

(tổng hợp)

 

Đọc thêm:

Kỳ tích nông nghiệp Israel: Những loại rau quả độc đáo

25/09/2014, 09:15 (GMT+7)

 

Với sự phát triển của công nghệ cao ở Israel, không khó để cảm nhận dấu ấn của nó trong từng loại nông sản của quốc gia Trung Đông này./ Nông nghiệp hữu cơ

Ớt không hạt Angello

Nói về nền nông nghiệp của một quốc gia, không thể không nhắc đến sản phẩm của nền nông nghiệp đó.
Kể từ nửa đầu thế kỷ 20, các “phù thủy nông nghiệp” Israel đã cho ra đời nhiều loại rau quả mới. Công nghệ trong trồng trọt của Israel đã giúp đóng góp vào thị trường rau quả thế giới nhiều giống cây trồng đặc sắc, vừa có chất lượng tốt, vừa tiện dụng và đẹp mắt.
Mỗi năm, Israel, quốc gia với diện tích khiêm tốn (22.072 km2, trong đó chỉ có 20% là đất trồng trọt tự nhiên), dân số hơn 8,1 triệu người đã xuất khẩu hơn 2 tỷ USD rau quả. Nền nông nghiệp Israel có vị trí dẫn đầu trong các quốc gia sở hữu nhiều giống rau quả cho hình thức đẹp, thơm ngon, chống chịu sâu bệnh và giá trị dinh dưỡng cao.
Theo Harry Paris, nhà khoa học thuộc Viện Volcani - Tổ chức Nghiên cứu nông nghiệp được chính phủ tài trợ, một trong những câu chuyện thành công của nông nghiệp Israel là về giống dưa chuột thân cứng, không hạt có tên Bet Alpha, được lần đầu giới thiệu vào năm 1936. Giống dưa chuột này vẫn đang ngày càng phổ biến trên thế giới. Hai giống dưa Ananas Yoqne‘am và Ha‘Ogen cũng đặt ra tiêu chuẩn thương mại đối với dưa thế giới.


Dưa chuột Bet Alpha

“Hai giống dưa nói trên và dưa chuột Bet Alpha đã tạo ra những ảnh hưởng mang tính quốc tế”, Paris nói. “Chất lượng của chúng đã tạo cảm hứng cho các nhà nông học Israel gặt hái nhiều thành công mới trong việc lai tạo giống cây. Tính đến nay, đã có rất nhiều giống cây được ngành nông nghiệp Israel lai tạo thành công”.
Người ta có thể tìm thấy nhiều loại rau và cây ăn quả, hoa trồng trong nhà kính có nguồn gốc Israel ở nhiều nơi trên thế giới, nhiều hơn số lượng rau quả đang được trồng tại Israel bởi một điều đơn giản là với diện tích đất canh tác nhỏ, người Israel không thể sản xuất ở quy mô lớn như ở Mỹ.
Trong số rất nhiều giống rau quả xuất xứ từ Israel đạt được danh tiếng quốc tế, có thể kể đến vài chủng loại sau đây.
Dưa Galia, xuất hiện trên thị trường vào năm 1974. Giống dưa này, do các nhà sinh học Zvi Karchi và Anneke Govers tạo ra, trở nên nổi tiếng thế giới và đem lại doanh thu nhiều triệu USD.


Một quả dưa Galia

“Là giống con của loại dưa Ha‘Ogen, Galia đã đem lại thành công mỹ mãn”, Harry Paris nhận định, “bởi màu sắc, hình dáng, mùi vị của nó”. Màu sắc bắt mắt và hương vị thơm ngon đã ngay lập tức quyến rũ người tiêu dùng trên thế giới và người tiêu dùng khó cưỡng lại ý muốn được thưởng thức thêm những trái dưa vàng vừa đẹp mắt vừa ngon. Từ giống dưa Galia ban đầu, Viện Volcani đã phát triển thêm những giống dưa khác và chúng trở nên phổ biến trên toàn thế giới.
Bí cam là giống rau lại tạo đầu tiên của Israel được trồng ở Mỹ mà vẫn giữ được tên gốc. Màu vàng đậm (khác với các giống anh em, có màu vàng nhạt) khiến trái bí cam trông đẹp mắt hơn. Không những thế, mùi vị của bí cam đậm đà hơn và thịt bí cam chứa nhiều beta-carotene và các chất chống oxy hóa hơn. Harry Paris bắt đầu phát triển giống bí cam từ năm 1979 và tung ra thị trường vào năm 1986.
Angello, giống ớt chuông không hạt đầu tiên trên thế giới, thắng giải Fruit Logistica Innovation Award năm 2012. Người ta bắt đầu nghiên cứu, lại tạo giống ớt đỏ này từ 6 năm trước đó tại Cy giống cây trồng Zeraim Gedera của Israel. Hiện nay giống này chỉ được trồng ở Israel và Tây Ban Nha nhưng khi loại ớt này được tung ra thị trường, đã xuất hiện thêm rất nhiều chủng loại ớt Angello với nhiều loại màu sắc.
Cà chua đen Black Galaxy được giới thiệu ra thị trường quốc tế vào đầu năm 2012 nhưng trước đó đã rất nổi tiếng ở Israel. Giống rau quả độc đáo này được Cy công nghệ giống cây trồng DM tạo ra. Họ sử dụng một loại sắc tố bắt nguồn từ cây việt quất (blueberry). Cà chua Black Galaxy không chỉ trông lạ mắt mà còn có hàm lượng vitamin C cao hơn các loại cà chua khác.


Cà chua đen Black Galaxy

Húng quế Hishtil là loại cây trồng giải quyết vấn đề khó tích trữ của các loại rau thơm. Loại cây này được tạo ra bằng cách kết hợp hai loại húng quế. Thân cây cứng cáp, nhiều lá và có mùi rất thơm. Húng quế Hishtill có thể được trồng ngoài trời trong mùa nóng và có thể trồng trong nhà khi mùa đông đến.

Giống húng quế Hishtil có thể trong trong nhà

Ngoài giống cà chua đen Black Galaxy, Israel còn giới thiệu giống cà chua chùm, rất phổ biến ở châu Âu, Bắc Mỹ, Nhật Bản. Đây là công trình hợp tác của Cy Hazera Genetics và nhóm nghiên cứu BonTom, thuộc đại học tổng hợp Hebrew. BonTom còn là tác giả của nhiều giống cà chua tiên tiến, bao gồm những giống cà chua ngọt và cà chua anh đào có khả năng tươi lâu hơn sau khi thu hái. Giống này được giới thiệu trong những năm 1990 và trở thành tiêu chuẩn của cà chua thế giới.
Táo Anna, do nhà làm vườn Ephraim Slor của Viện Volcani phát triển, lấy theo tên con gái ông. Đây là loại táo phù hợp với những vùng đất mà nhiệt độ hiếm khi xuống tới 0. Hầu hết các giống táo đều cần cái lạnh của mùa đông để sinh trưởng nhưng giống táo Anna chín vào đầu hè và sinh trưởng tốt ở vùng có khí hậu nóng ấm như Ai Cập, Indonesia, các vùng nam California và nam Texas của Mỹ.

Nguyễn Xuân Thủy

(Theo israel21c.org)

Kỳ tích nông nghiệp Israel: Nông nghiệp hữu cơ

24/09/2014, 10:15 (GMT+7)

 

Tờ Thời báo Israel giới thiệu về cộng đồng SX và sử dụng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ cũng như nhiều cách bán hàng độc đáo của các chủ trang trại nước này./ Kibbutz - Hợp tác xã kiểu Israel

Boaz Havivian tại cánh đồng nhà mình

 

Một buổi sáng thứ Năm, Boaz Havivian, một trong bảy thành viên của gia đình Havivian, chủ một trang trại nông nghiệp hữu cơ đỗ chiếc xe tải nhỏ trên phố Lincoln ở Jerusalem. Anh mang xuống một thùng to để giao cho khách hàng. “Nặng đấy”, anh nói. “Đang là mùa dưa mà”.

Trang trại nhà Havivian là một thành viên của cộng đồng Nông nghiệp bền vững (CSA). Dân thành phố đặt hàng nông dân rau quả tươi, được SX hữu cơ (loại bỏ phần lớn việc sử dụng phân bón tổng hợp, thuốc trừ sâu, các chất điều tiết sự tăng trưởng của cây trồng, và các chất phụ gia trong thức ăn gia súc).

Bây giờ đang là mùa dưa, đậu, bí, cà. Cứ thứ Tư hoặc thứ Năm hằng tuần, nông dân đi giao sản phẩm cho khách.

Theo cách thức của những người tham gia CSA, gồm cả người mua và người bán, nông dân sẽ chuyển rau quả tùy theo mùa tới khách hàng. Vì thế mùa này, trong thùng hàng nhà Havivian sẽ có dưa gang, bí, đậu, cà… Người mua không biết trước sẽ có gì trong thùng rau.

Rau quả hữu cơ mùa nào thức nấy sẽ được đóng thùng chuyển tới khách hàng theo kiểu CSA

Gia đình nhà Havivian tiếp nối nghề nông từ cha mẹ. Boaz Havivian đã tốt nghiệp đại học ngành nông nghiệp và chịu trách nhiệm điều hành trang trại. Orit Havivian, em gái, chịu trách nhiệm marketing. Mỗi người mỗi việc. Trang trại nhà Havivian nay cung cấp rau quả cho 800 gia đình ở Jerusalem và thủ đô Tel Aviv. Họ cũng có quầy hàng ở chợ nông sản tại Jerusalem.

Nếu khách không đặt giao hàng, họ có thể mua nông sản tại chợ rau có khắp nơi, thường được tổ chức vào chiều thứ Năm và sáng thứ Sáu.

Không phải ai cũng mua rau hữu cơ, nhưng đang có những thay đổi về nhận thức, theo Bat Ami Sorek, một trong những chủ trại tiên phong làm nông nghiệp hữu cơ.

Đa dạng cách bán hàng

Maggie Rosenberg đã trồng rau cho gia đình trong thời gian dài trước khi cô quyết định gắn bó với nghề này. Nơi Rosenberg sống là vùng đồi Nataf bên ngoài Jerusalem. Cô khởi nghiệp nông gia với một hai người bạn.

Giờ cô có hàng trăm khách hàng, những người tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của trang trại Maggie.

Cô nhấn mạnh rằng trang trại của cô không phải là thành viên của CSA, với những khách hàng nhận rau quả trong các thùng to mỗi tuần với bất cứ loại nông sản nào miễn là vào mùa. Thay vào đó, cô luôn nhắm tới một số loại rau quả nhất định như dưa chuột, khoai tây, rau diếp.

Maggie cũng nhận giao trái cây từ những trang trại nông nghiệp hữu cơ khác trong khi thứ rau đặc sản của nhà cô là cải Brussels.

Vườn rau quả hữu cơ của Maggie Rosenberg ở Nataf

“Khách hàng cũng có thể đặt hàng riêng, kiểu như “tôi muốn hai bó rau diếp, nửa kg cái này, 10 kg cái kia”, Maggie nói. Với vài ngàn m2 vườn đồi, Maggie có thể trồng rất nhiều loại rau hữu cơ.

Bat Ami Sorek là một trong những người tham gia CSA sớm nhất ở Israel, từ năm 2003. Khi khởi sự, cô gửi email tới bạn bè, hỏi họ nếu muốn được giao hàng rau quả tới nhà thì họ muốn những thứ gì.

“Người ta bảo không được đâu, người Israel sẽ không chấp nhận một rổ rau mà không biết trước sẽ có những loại gì”, cô nói. Tuy nhiên, đến nay, cơ sở của cô, tập hợp trang trại của 15 gia đình, đã cung cấp rau quả đóng thùng hằng tuần tới hơn 800 gia đình.

Sorek tốt nghiệp thạc sỹ ngành phát triển cộng đồng bên vững và viết luận án về khái niệm bán hàng CSA.

“Khi tôi nghiên cứu đề tài này, tôi hiểu rằng CSA có thể thu hút nhiều người tham gia”, Sorek nói. “Nếu bạn thiếu tiền, bạn có thể hủy đơn hàng trong một tuần. Nếu bạn là sinh viên hoặc người sống độc thân, CSA giúp họ linh hoạt hơn trong chuyện ăn uống, chợ búa, tiết kiệm thời gian. Đối với nông dân, cung cách bán hàng này tạo ra thu nhập ổn định, tránh những biến động thị trường”.

Theo Sorek, hầu hết các trang trại CSA ở Israel là một phiên bản của các trang trại CSA ở Mỹ. Nhưng cô thấy rằng ở Israel, cung cách bán hàng CSA có nhiều lợi thế. “Thị trường rau quả hữu cơ ở Israel còn quá nhỏ nên còn nhiều “đất” để có thêm người tham gia”, cô nói.

Một loại bí ở Israel

 
Bán hàng qua mạng

Tại trang trại ở vùng Gan Hasadeh, Roee Feuchtwanger trồng hơn 120 loại rau quả, dược liệu trên diện tích 3 ha. Nhưng anh nói trang trại của anh không theo CSA.

“Chúng tôi không đóng thùng hàng, không bán hàng kiểu CSA”, Feuchtwanger, người có khoảng 1.000 khách hàng, nói. Thay vì mua hàng kiểu CSA, khách hàng ở đây đặt hàng trên trang web của Feuchtwanger, sau đó sẽ được giao hàng tận nơi.

“Chúng tôi có nhiều loại rau quả nhất Israel”, Feuchtwanger nói. “Không chỉ là những loại đơn giản như dưa chuột hay khoai tây, chúng tôi còn có măng tây, mọi loại đậu, cà và cải xoăn”.

Với một phiên chợ thứ Sáu hằng tuần, ý tưởng của Gan Hasadeh giống như một cửa hàng rau quả hữu cơ. “Tôi không muốn người khác bảo tôi ăn gì, hoặc bảo người khác nên ăn gì”, anh nói, ý chỉ những thùng rau quả theo mùa CSA. “Tôi cho mọi người cơ hội lựa chọn ăn cái gì và khi nào”.

Cho dù mỗi nhà SX có cách riêng để bán hàng, cho dù Gan Hasadeh không đồng ý với Bat Ami Sorek về cách bán hàng theo mùa kiểu CSA, tất cả họ đều có điểm chung là giúp đem đến người tiêu dùng ở Israel nhiều lựa chọn về cách thức mua hàng phù hợp với điều kiện từng gia đình và cá nhân.

 

Nguyễn Xuân Thủy

 

Kỳ tích nông nghiệp Israel: Kibbutz - Hợp tác xã kiểu Israel

23/09/2014, 08:19 (GMT+7)

 

Những kibbutz đầu tiên hình thành khoảng 40 năm trước khi ra đời Nhà nước Israel (1948)./ Nuôi cá trên sa mạc

Toàn cảnh một kibbutz ở Israel (Ảnh từ internet)

 

Kibbutz là cộng đồng nông thôn với những đặc tính rất riêng: một xã hội thu nhỏ, hệ thống kinh tế - xã hội dựa trên nguyên tắc sở hữu tài sản tập thể, bình đẳng và kết hợp SX, tiêu thụ, đào tạo với ý tưởng “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu”.

Dân chủ trực tiếp

Những kibbutz đầu tiên hình thành khoảng 40 năm trước khi ra đời Nhà nước Israel (1948). Kibbutz Degania được những người Do Thái trẻ tuổi, hầu hết đến từ Đông Âu, thành lập năm 1909 với mục tiêu cải tạo những vùng đất cha ông để lại đồng thời mở ra một cung cách làm ăn, tổ chức cuộc sống kiểu mới.
Công việc khởi thủy không mấy dễ dàng: môi trường tự nhiên không thuận lợi, sự thiếu kinh nghiệm canh tác, đất đai hoang hóa hàng thế kỷ, thiếu nguồn nước, thiếu vốn… Vượt qua nhiều khó khăn, những người tiên phong đã phát triển được một cộng đồng thịnh vượng, đóng vai trò quan trọng trong việc ra đời nhà nước của người Do Thái.
Ngày nay, khoảng trên dưới 300 kibbutz với số lượng xã viên từ 40 tới hơn 1.000 người/kibbutz hiện diện khắp nơi trên đất nước Israel. Hầu hết kibbutz có quy mô 300-400 xã viên, còn nếu tính cả con cái họ, số người của một kibbutz trung bình là 500-600. Dân số của kibbutz toàn Israel khoảng 130.000, chiếm khoảng 2,5% dân số cả nước.
Diện tích khu ở của một kibbutz điển hình bao gồm nhà cửa và ruộng vườn của các thành viên, nhà mẫu giáo, sân chơi cho mọi lứa tuổi, các công trình công cộng như nhà ăn, thư viện, giảng đường, bể bơi, trạm y tế, cửa hàng bách hóa…
Gần khu ở là chuồng trại gia súc, gia cầm, một hoặc nhiều nhà máy công nghiệp. Các cánh đồng, vườn cây ăn quả và ao nuôi cá nằm ở vòng ngoài, cách khu trung tâm khoảng một cuốc máy cày gần. Để đi lại trong kibbutz, người ta đi bộ hoặc xe đạp, xe điện dành cho người già hoặc tàn tật.
Các hoạt động trong kibbutz dựa trên nguyên tắc dân chủ trực tiếp. Hội đồng kibbutz đặt ra chính sách, bầu nhân sự, quyết định ngân sách và phê chuẩn thành viên mới của cộng đồng. Đây không chỉ là cơ quan ra quyết định mà còn là diễn đàn để mọi thành viên chia sẻ quan điểm.
Các vấn đề thường nhật được ủy ban do kibbutz bầu ra xử lý. Đó có thể là chuyện nhà cửa, tài chính, kế hoạch SX, y tế, đời sống văn hóa… Chủ tịch và thư ký kibbutz lập ra bộ máy điều hành. Các vị trí thư ký, quản lý quỹ và điều phối viên, theo quy định, hoạt động toàn thời gian trong khi các thành viên khác của ủy ban hoạt động bán thời gian.
Đối với những người tiên phong thành lập kibbutz, tận dụng đất đai cha ông và biến đổi dân quen sống ở thành phố thành nông dân mang tính hệ tư tưởng chứ không chỉ là một cách để sinh sống.
Qua nhiều năm, xã viên kibbutz đã biến đất đai khô cằn “nở hoa” với những cánh đồng cây lương thực, vườn cây ăn trái, gia cầm, gia súc cho thịt và sữa, ao cá. Gần đây, nông nghiệp hữu cơ (tránh hoặc loại bỏ phần lớn việc sử dụng phân bón tổng hợp, thuốc trừ sâu, các chất điều tiết sự tăng trưởng của cây trồng, và các chất phụ gia trong thức ăn gia súc - PV) trở thành rường cột của các kibbutz.
Làm việc chăm chỉ kết hợp phương pháp canh tác tiên tiến, các kibbutz đã đạt được nhiều thành công: sản phẩm của họ chiếm tỷ lệ lớn trong tổng sản lượng nông nghiệp của Israel.
Hoạt động SX của kibbutz được tổ chức với nhiều nhánh có quyền tự chủ. Trong khi vẫn lấy nông nghiệp làm trọng, ngày nay nhiều kibbutz mở rộng hoạt động sang nhiều lĩnh vực công nghiệp. Cho dù sản phẩm công nghiệp rất đa dạng, từ vải vóc đến hệ thống thủy lợi, đa số nhánh công nghiệp của kibbutz tập trung ba lĩnh vực chính: cơ khí, nhựa và thực phẩm chế biến. Hầu hết cơ sở công nghiệp ở quy mô khá nhỏ, chưa đến 100 công nhân.

Dân số ít, đóng góp nhiều

Các kibbutz đóng góp 33% sản phẩm nông nghiệp và 6,3% sản phẩm công nghiệp vào tổng sản phẩm của Israel, trong khi dân số chỉ chiếm 2,5%. Trong những năm gần đây, số các kibbutz mở thêm hoạt động du lịch ngày càng tăng, đi kèm với những khu nghỉ dưỡng, khu cưỡi ngựa, tennis, bảo tàng, công viên nước…
Đối với thành viên kibbutz, không có công việc nào là thấp kém và lao động là vinh quang. Các thành viên được bố trí công việc theo nhiều dạng, khác nhau về thời gian, trong khi những việc thường nhật như bếp núc, nhà ăn được thực hiện theo nguyên tắc lần lượt, xoay vòng. Lãnh đạo mỗi nhánh kinh tế của kibbutz được bầu và thay thế cứ 2-3 năm/lần. Một điều phối viên chịu trách nhiệm điều phối công việc của các nhánh kinh tế, thực thi SX và các kế hoạch đầu tư.
Mặc dù các vị trí quản lý ngày càng được chuyên môn hóa, các kibbutz vẫn chấp nhận một số phương pháp quản lý và tổ chức để giúp cơ cấu kinh tế phù hợp với nhu cầu thực tiễn nhưng không mất đi tinh thần chịu trách nhiệm chung cũng như sự bình đẳng trong công việc.
Về nguyên tắc, phụ nữ bình đẳng trong công việc với nam giới, những khác với hai thế hệ trước, khi phụ nữ tìm cách chứng minh năng lực bằng việc nhận những công việc của đàn ông, phụ nữ ngày nay ở kibbutz thích tham gia công tác giáo dục-đào tạo, y tế và dịch vụ. Người già được phân công làm những công việc phù hợp sức khỏe.
 

Nguyễn Xuân Thủy

(tổng hợp)