Suy tư... Thinking...: Tứ Xuyên vẫn chấn thương sau 5 năm

Sunday, May 12, 2013

Tứ Xuyên vẫn chấn thương sau 5 năm

Bài học từ động đất Tứ Xuyên 2008

Chen Gang

Viện Đông Á, Đại học Quốc gia Singapore

Cập nhật: 08:45 GMT - thứ bảy, 11 tháng 5, 2013

Động đất 2008 (trái) và 2013 đều xảy ra ở tỉnh Tứ Xuyên

Trong vòng chưa đầy năm năm, tỉnh Tứ Xuyên ở tây nam Trung Quốc hai lần bị động đất gây nên thương vong và thiệt hại kinh tế to lớn.

Các bài liên quan

Về mặt kỹ thuật, phản ứng của chính phủ Trung Quốc sau trận động đất 2008 kịp thời và hiệu quả, tuân thủ các tiêu chuẩn và hướng dẫn của quốc tế như nhanh chóng điều các nhóm cứu nạn, sử dụng công nghệ và kỹ thuật tiên tiến, phối hợp giữa các cơ quan trong hệ thống và để truyền thông tường thuật liên tục kịp thời.

Tuy vậy, khi nhìn lại, bất chấp tiến bộ của chính phủ năm 2008, các vấn đề mới đã nảy sinh ngay khi đó và dễ thấy hơn qua trận động đất mới nhất hồi tháng Tư ở Tứ Xuyên.

Vai trò yếu ớt của NGO và người tình nguyện

Hiện thời chính phủ Trung Quốc vẫn đóng vai trò chính trong đối phó thiên tai, trong khi các tổ chức phi chính phủ (NGO) và người tình nguyện không thể hỗ trợ đầy đủ.

Các tổ chức phi chính phủ và người tình nguyện, biểu tượng của một xã hội dân sự đang nở rộ, ngày càng đóng góp nhiều trong công tác cứu trợ ở Trung Quốc. Nhưng vai trò và chức năng của họ vẫn bị hạn chế và vì vậy không mạnh và có ảnh hưởng như các tổ chức quốc tế.

Động đất Tứ Xuyên năm 2008 chứng kiến dân chúng được huy động nhiều chưa từng thấy nhờ liên lạc Internet, còn ở thiên tai lần hai năm 2013, các xu hướng này được củng cố thêm nhờ truyền thông xã hội ở trong nước. Nhưng chính phủ đã không có phản ứng tương đồng, và công chúng đã bày tỏ giận dữ trên mạng xã hội vì chính quyền đàn áp hoạt động của các tổ chức và cá nhân.

Không minh bạch, không niềm tin

Chính phủ Trung Quốc đã cố gắng nhiều nhằm tăng tính minh bạch và cởi mở trong công tác cứu nạn. Nhưng cùng sự nở rộ của mạng xã hội và đòi hỏi trong dân chúng về một chính quyền trong sạch, có trách nhiệm, rõ ràng chính phủ phải làm nhiều hơn nữa.

"Nếu Trung Quốc muốn đối phó thiên tai hiệu quả hơn, nước này cần cải thiện môi trường để các NGO và người tình nguyện có thể phát triển mạnh mẽ."

Đảng – nhà nước đã hạn chế vai trò của các tổ chức phi chính phủ và lực lượng dân sự khác bằng cách hỗ trợ các NGO của chính phủ như Hội Chữ Thập Đỏ và Tổng hội Từ thiện Trung Quốc. Những tổ chức nửa chính phủ này, giống như các ban ngành nhà nước khác, không hề minh bạch và thiếu cơ chế giám sát tham nhũng hiệu quả.

Niềm tin của công chúng vào Hội Chữ Thập Đỏ Trung Quốc đã tụt giảm mấy năm qua từ khi một phụ nữ 20 tuổi, Quách Mỹ Mỹ, tự nhận là giám đốc một công ty thương mại của Hội, khoe khoang về lối sống xa hoa trên mạng xã hội. Vì lo ngại phần lớn tiền quyên góp cho động đất năm 2008 có thể đã bị biển thủ, nhiều công dân Trung Quốc từ chối góp dù chỉ một xu cho Hội Chữ Thập Đỏ sau trận động đất mới nhất.

Để so sánh, lần này Quỹ One Foundation, do ngôi sao điện ảnh Lý Liên Kiệt thành lập, quyên được nhiều tiền hơn mọi tổ chức được chính phủ hỗ trợ.

Kinh nghiệm từ các nước phương Tây cho thấy cần có sự giám sát và tham gia từ các NGO và các nhóm xã hội dân sự để đối phó thiên tai tốt hơn. Nếu Trung Quốc muốn đối phó thiên tai hiệu quả hơn, nước này cần cải thiện môi trường để các NGO và người tình nguyện có thể phát triển mạnh mẽ.